حرف‌های پسری که از زندگی پدرش یک مستند ساخت

همشهری آنلاین: «پدر» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حسین همایونفر در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درمی‌آید. شیخ جواد اسماعیلی راوی فیلم «پدر» در مورد انگیزه اش از مستندسازی فیلم هایی از پدرش و زندگی وی می‌گوید: انگیزه‌ام از شروع فیلم گرفتن و ثبت لحظات از پدرم این بود که می خواستم یادگاری هایی از ایشان داشته باشیم؛ ایشان پدر دو شهید مفقودالاثر است و می خواستم از رفتار و اخلاق و منش او یادگاری هایی داشته باشیم. به همین دلیل هرازچندگاهی با دوربین فیلم برداری یا گوشی موبایل از ایشان فیلم می گرفتم.
وی ادامه می‌دهد: وقتی فیلمبرداری را شروع کردم ایشان آلزایمر نداشت و این از سکانس های ابتدایی فیلم مشخص است و در سالهای بعد این بیماری رشد کرد. وی به آوازهای سنتی علاقه داشت و می خواند و من فیلم می گرفتم اما به مرور زمان نشانه های آلزایمرش خودش را نشان داد و تشدید شد و وقتی پیش متخصص رفتیم گفتند درمانی ندارد و صرفا باید مراقبت هایی را انجام دهیم که ما این کار را کردیم.

راوی مستند «پدر» در پاسخ به این پرسش که آیا در ثبت این فیلم ها از دوربین هم استفاده شده؛ توضیح می‌دهد: بله به جز موبایل با دوربین هم فیلم گرفتم. اتفاقا یکبار هم خود آقای همایونفر که کارگردان این فیلم هستند به من دوربین دادند؛ البته سیستم فیلمبرداری من حرفه ای نبود و کاملا عادی و دستی و خودمانی انجام می شد که چون این فیلم مستند است این شکل از فیلمبرداری مرسوم است.
وی یادآور می‌شود: می خواستم این فیلم ها را جمع کنم که در خانواده خودمان باشد اما بعدها دنبال یک تدوینگر خوب بودم که اینها را به شکلی مناسب تجمیع کند؛ چرا که پدرم ارتباط خوب و صمیمی با خانواده اش و همه دوستان و آشنایان داشت و احساس می کردم باید خوبی هایش گفته شود.
اسماعیلی تصریح می‌کند: قبلا به خاطر علاقه ای که دوستانش به ایشان داشتند و برای پخش در جلساتشان تکه هایی دو سه دقیقه ای از فیلم های ایشان را تدوین کرده بودم؛ جلساتی که برای مردم روستای خودمان برگزار می کردیم. اما بعدتر یکی از دوستان پیشنهاد داد که هرچه داریم را به ایشان بدهیم تا مستندسازی کنند و دلیلش هم این بود که ایشان زمانی در بنیاد شهید به دنبال سوژه های شهید و شهادت می گشتند و از طریق بنیاد شهید اسامی خانواده ها را گرفته بود و از این کانال به سراغ ما آمدند.
اسماعیلی همچنین اضافه می‌کند: چون گویش پدر و مادرم محلی و در جاهایی غیرقابل فهم بود کارگردان پس از تدوین نهایی از من خواستند که بروم فیلم را ببینم تا برای این قسمت ها زیرنویس بگذارند.

وی در پاسخ به این پرسش که عموما چه زمان هایی فیلمبرداری کرده، توضیح می‌دهد: من در آن هفت سال که در فیلم گفته می شود دنبال پدرم بودم و فیلم می گرفتم؛ خودم ساکن قم بودم و پدر و مادرم در روستای کله و غالب فیلم ها را پنجشنبه و جمعه ها یا عید و تابستان و هر مناسبت دیگر که به روستا می رفتم می گرفتم و پس از مدتی به نوعی آنان هم منتظر من بودند و می رفتم و فیلم می گرفتم. کارگردان برای مردمی که پدر من را نمی شناسند طرح خوبی را در نظر گرفته که آن نشان دادن تصویری از ماهیت یک خانواده صمیمی ایرانی است. این که یک پدر با نوه ها، فرزندان و همسرش چه ارتباط صمیمی ای دارد و همه این آدم ها در زمان بیماری در کنارش هستند و در نهایت و سکانس آخر که در گلزار شهداست بیننده متوجه می شود او پدر دو فرزند شهید مفقود الاثر است.
وی تاکید می‌کند: هدف مستند «پدر» ترویج فرهنگ شهادت و ارج نهادن به مقام شهدا و شکلی از اشاعه فرهنگ دفاع مقدس است. ضمن این که زندگی ایرانی را با همه مختصات صمیمانه اش به تصویر می کشد. امروز جنسی از ارتباط بین پدران و فرزندان وجود دارد که شایسته نیست و ارائه الگوهایی چون این مستند می تواند راهگشای رفتار درست باشد؛ مثلا پدر و مادر من مطلقا سواد نداشتند اما حرف زدن و تربیت آنان به بسیاری از تحصیل کرده های امروزی تنه می زد. چون فیلمبردار این فیلم خودم بودم پس دیدن آن به عنوان یک فیلم مستند با لحظه لحظه اش ارتباط برقرار کردم و همه آنها برایم خاطره است؛ مثلا قسمتی که دامادی پسر خواهرم است و زمانی که می خواهم پدر به رغم این که آلزایمر دارد اما کت دامادی را تن نوه اش (که داماداست) می کند و این هم برای من و هم برای دیگرانی که فیلم دیده اند لحظه جذابی است. این که با وجود آلزایمر داشتن احساس می کند وقتی لباس دامادی است پس باید شادی کند.

وی می‌گوید:البته این سکانس برایم ناراحت کننده بود چون می دانستم که پدرم متوجه چیزی نمی شود ولی برای شادی، شادی می کند و چون نوه اش را دوست داشت این را نشان می داد. از کارگردان و همه کسانی که برای مستند «پدر» زحمت کشیده اند ممنونم و امروز این گونه مستندات در راستای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت نیاز روز جامعه و حلقه مفقوده زندگی مردم است؛ این مستند ارزش دیدن دارد چرا که هم خنده دارد و هم گریه و هم کاملا ایرانی و هم کاملا مستند است و هیچ رتوشی ندارد.